Het bereiden van de aardappels in een aardeoven, de watia is een eenvoudige en snelle manier om te koken tijdens het oogsten van de aardappels. Als de kluiten aarde eenmaal branden, moeten ze smeulen totdat de oven warm genoeg is om de aardappels in te bakken.
De aardappels worden goed afgedekt met de hete aarde daarbij is het belangrijk dat er geen rook ontstaat dat geeft namelijk een rook smaak af aan de aardappels. Na ongeveer een uur zijn de aardappels gaar. Ze hebben dan een heerlijk knapperig korstje gekregen. In Huacahuasi heeft Octavio voor ons aardappels bereid in de watia. Zijn broer heeft daarbij een heerlijk, pikante salade gemaakt van dun gesneden ui ringen, tomaat, peper, zout en veel limoen sap. Wat een fantastische combinatie!
Het koken van de aardappels in een aardeoven, de watia is ook een van de dagtrips die we aanbieden.
Categorie: Blogs - geschreven door Lisette op 31 mei 2011 om 01:52
Het dagelijks leven in de hooglanden draait om het verzorgen van de dieren: paarden, schapen, een enkele koe, lama’s en alpaca’s én aardappels.
‘De aardappel komt oorspronkelijk uit de Andes in Zuid-Amerika. Daar verbouwden de Inca’s dit knolgewas al sinds de tweede eeuw van onze jaartelling. In de Andes komen 4000 verschillende varianten van de wilde aardappel voor. Ze zijn klein en smaken bitter. Door de indianen worden deze aardappelen echter als voedsel gewaardeerd omdat ze veel zetmeel bevatten en tot op de sneeuwgrens, ongeveer 4000 meter hoog, zijn te verbouwen.
…De Inca’s aten de aardappel van oudsher gekookt, gebakken, gedroogd en gestampt. Van aardappelmeel bakten ze brood en taart. Al vroeg ontwikkelden de Inca’s zelfs een vriesdroogmethode. Aardappels werden een nacht in de koude lucht gelegd, daarna trapte men het vocht eruit en uiteindelijk begroef men ze in de sneeuw. Zo blijven ze lang goed…’ http://www.museumkennis.nl/
Volgens de traditie van de Inca’s worden tot op de dag van vandaag de aardappels na de oogst geselecteerd voor de productie van chuño, de gevriesdroogde aardappels.
De afgelopen weken zijn de hoogland indianen druk geweest met het oogsten van de aardappels. Om te kunnen overleven in het harde klimaat van de hooglanden is het belangrijk om samen te werken. Hoewel tegenwoordig bijna alles met geld betaald wordt, neemt in de hooglanden de ruilhandel, de trueque, een zeer belangrijke plaats in. De ruilhandel is een oude vorm van handel drijven die tegenwoordig, op plaatsen waar men te weinig geld verdient voor de dagelijkse levensbehoefte, nog steeds wordt toegepast.
Het bewerken van het land; in dit geval het oogsten van de aardappels en het vervoeren van de aardappels naar het huis van de familie gebeurt dan ook in samen werking met de dorpsgemeenschap. Sinds de Inca tijd tot vandaag worden lama’s in de hooglanden gebruikt als lastdier.
Afgelopen weekend waren de aardappels van Octavio zijn oudste broer, Alejandro aan de beurt. Al vroeg in de morgen waren de mannen met de lama’s op pad gegaan naar de velden met aardappels. Deze dag zou de groep drie rondes maken om alle aardappels van het veld naar het huis van de familie te vervoeren. Gelukkig kwamen wij op tijd aan in Huacahuasi om de laatste groep lama’s te ontmoeten en te fotograferen. Wat een prachtige ervaring.
Voor het vervoeren van de aardappels had Alejandro een groep van 60 lama’s tot zijn beschikking. De dieren die het beste lopen, dragen een halsversiering met pompommen en bellen. Al van heel ver hoor je de groep aankomen. De dieren vertrekken gezamenlijk maar onderweg splitst de groep zich in dieren die snel lopen en de volgers. De jonge jongens rennen met de eerste groep mee. De oudere komen er achter aan. Ongelooflijk hoe de mannen de berg af rennen. Ik zou zelfs de groep opaatjes niet bij kunnen houden…
De hoogland indianen zijn heel bijgelovig. Octavio heeft ervaren dat zelfs het neerzetten van een zak met aardappels regels kent. De aardappels worden vervoerd in zakken geweven van alpaca en lama wol. Deze zijn weer vastgebonden op de ruggen van de lama’s met touwen gevlochten van alpaca en lama wol. Eén geweven zak was op zijn kop neergezet. Na een hevige discussie ontdekte men wie deze zak zo had neergezet…
Eenmaal aangekomen bij het huis van de familie, worden de aardappels op een hoop bij elkaar gegooid en uiteindelijk afgedekt met berggras om te voorkomen dat de aardappels zouden bevriezen.
Traditioneel kookt de vrouw van de familie waarvoor gewerkt wordt een maaltijd voor iedereen. Gelukkig werd Florentina hierbij geholpen door een vriendin. Moe, met een buik vol aardappels en zwart en vies van de aarde gingen de mannen eind van de middag weer naar hun gezinnen toe.
Categorie: Blogs - geschreven door Lisette op 25 mei 2011 om 23:06
Afgelopen week heb ik Roger ontmoet, een oud studiegenoot van Octavio. Roger heeft vijf broertjes en zusjes en woont samen met zijn ouders in Cuper…een kleine dorpsgemeenschap van 50 families, aan de rand van een van de twee meren van Chinchero; Piuray. De familie bewerkt een stukje land van de dorpsgemeenschap, voornamelijk voor eigen gebruik. Daarnaast heeft de familie een klein aantal dieren: stieren om het land te bewerken, schapen voor de wol, kippen, varkens…
Roger breit volgens de traditie van Chinchero chullos, de traditionele mutsen voor de mannen in deze regio. Eerder verleden week heeft hij me de betekenis van de motieven die in de chullo zijn verwerkt al uitgelegd.
Zaterdag zijn we samen met Roger vanuit Tica Tica, Cusco naar Chinchero gelopen. Een prachtige wandeling van ongeveer 5 uur over de hoogvlakte tussen Cusco en Chinchero.
Aangekomen bij de familie van Roger, heeft zijn moeder echt een heerlijk welkoms maal voor ons gekookt: een goedgevulde quinoa soep en als hoofdgerecht cavia met een heerlijke salade van verse tuinbonen en wortels van eigen land. Zijn moeder vertelt dat dit de eerste keer is dat een buitenlandse op bezoek komt bij de familie. Zijn twee kleine zusjes kijken hun ogen dan ook uit en maken voorzichtig contact.
Aan de rand van het meer laat Roger ons zien hoe hij de chullo breit. Het breien van de chullo heeft Roger geleerd van een oude opa uit Chinchero die verleden jaar overleden is.Voor het breien wordt de wol getwist met een spintol. Dit is om het breiwerk heel vast te maken. De chullo is opgezet op 5 metalen breipennen. Het geschulpte randje haakt/breit hij met een pen met een haakje.
In de chullo van Chinchero is een stukje cultuur en geschiedenis van het stadje verwerkt. De basis kleuren die in de chullo verwerkt worden zijn: rood, wit, groen, geel, zwart of blauwgroen, oranje of café.
De chullo is verdeeld in 12 banen die elk een maand van het jaar uitbeelden.
Januari | Kuty: een landbouwwerktuig | Wordt gebruikt voor het bewerken van het land en het oogsten van de aardappels.
Februari | Deze maand verbeeldt de geschiedenis van Chinchero. De complete figuur van de maand februari symboliseert de plant Loraypu, een cactusachtige. De twee ogen verbeelden de twee meren van Chinchero: Huapo en Piuray. Het kruis verbeeldt de 4 dorps gemeenschappen waarin de Spanjaarden de grond rondom Chinchero verdeeld hadden: Qollana Ayllu | Ayllopongo, Chumchu Ayllu | Cuper, Angel Ayllu | Yanacona, Qorqonka Ayllu |Umasbamba. Het figuur tussen de kruizen symboliseert de ogen van de lama, een heilig dier.
Maart | De Vos | Deze maand lammeren de schapen en is er dus voldoende eten voor de vos. In maart verlaten de jonge van de vos voor het eerst de grot waarin ze leven op jacht naar lammeren.
April | De Huallata, de Andes gans | Deze vogel leeft samen met zijn partner en blijft zijn partner zelfs tot na de dood trouw. April is de maand van de huwelijken omdat deze maand de aardappels geoogst worden, er lammeren zijn en er dus geld is.
Mei | Panta Kuty; Panta betekend in het Quechua fout, vergissing. Dus de maand mei wordt verbeeldt door een landbouwwerktuig met een fout | Mei is de maand van de hekserij. De Andes bewoners zijn van nature nogal jaloers. Als de buurman een goed oogst jaar heeft, veel aardappels, veel jonge dieren, het hem goed gaat wordt er al snel met een scheef oof naar hem gekeken. Hoe is het mogelijk dat het onze buurman zo goed gaat? Kijk naar zijn aardappels, zijn dieren, de investeringen die hij doet. Dat kan voor de Andes bewoner een rede zijn om jaloers te zijn. En een offer te brengen waarin je aan de goden vraagt voor ongeluk voor de buurman. Dat zijn oogst het komend jaar zal mislukken. Nijd, misgunnen van bezit.
Juni | De Picaflor, Q’ente, kolibrie | In de maand juni bloeien de prachtige bloemen van de Llauly. De kolibrie is dol op deze bloemen. Deze maand zijn er dus ook veel kolibries te zien.
Juli | De Q’uenko, zigzag | De zigzag symboliseert de weg, het pad. Deze maand reizen de hooglandindianen met hun producten naar andere bergdorpen om deze te ruilen.
Augustus | De Condor | Alleen deze maand kun je de concor zien in de bergen van Chinchero.
September | De Kantu, de nationale bloem van Peru | Deze maand wordt het graan gedorst. Het graan is op een harde ondergrond uitgespreid. Het dorsen gebeurt door paarden en ezels op het graan te laten trappen. Tijdens dit proces worden de korrels uit de aren verwijderd en blijven de graankorrels met het kaf, na het verwijderen van het stro, over. De wind neemt het kaf en het vuil mee waardoor de korrels achter blijven. Van de takken van de struik Kantu maakt men bezems om de ondergrond schoon te maken.
Oktober | De vogel Pilku, een heilige vogel | Deze vogel is ook afgebeeld in de poort van het witte kerkje in Chinchero. De Pilku zie je alleen in de maand oktober. In oktober begint de regentijd waardoor er voldoende insecten zijn waarop deze vogel af komt. Op de boom, Q’euña.
November | Panta Loraypu. Panta betekent fout. Deze maand is de plant Loraypu afgebeeld zoals in de maand februari alleen dan met een fout | November regent het veel. De planten en de akkers beginnen uit te lopen, kleuren groen.
December | De vogel Hacachu | Deze maand is er geen voedsel voor de mens maar ook niet voor de dieren.
De 4 staartjes aan het uiteinde van de lange staart van de chullo verbeelden de 4 dorpsgemeenschappen die samen het nieuwe Chinchero vormen. In het verleden behoorde Chinchero tot de provincie Calca, nu tot de provincie Urubamba.
Het breien van deze chullo is een engelen werk. Er zijn nog maar heel weinig mensen die volgens de traditie van Chinchero deze mutsen breien. En vrijwel niemand die het breiwerk met zoveel liefde en aandacht afwerkt als Roger. Om Roger en zijn familie te ondersteunen, is het mogelijk om een traditionele chullo uit Chinchero te bestellen voor de prijs waarvoor de chullo verkocht wordt op de bekende textiel markt van Chinchero. De chullo is gebreid van alpacawol met een klein percentage acryl. Prijs € 65.00.
Heeft u interesse in een traditionele chullo uit Chinchero gebreid door Roger? Stuur dan een berichtje naar lisette.verkerk@gmail.com. In september reis ik naar Nederland en zal ik de chullo voor u meenemen.
Categorie: Blogs - geschreven door Lisette op 18 mei 2011 om 02:54
De ezel is lid van de familie van paardachtigen en heeft als kenmerken: lange oren, een pluim aan het eind van de staart, en een groot uithoudingsvermogen.
In de hooglanden van Peru wordt de ezel gebruikt als lastdier. Het voordeel van gedomesticeerde ezels ten opzichte van paarden is dat zij kleiner zijn, beter bestand zijn tegen extreme omstandigheden en makkelijker te hanteren en te voeden zijn.
In deze tijd van het jaar staan de ezels in kleine groepjes met de poten aan elkaar vastgebonden. Het groepje staat weer vast aan een touw met aan het uiteinde vast aan een pin in de aarde.
Dit omdat de velden vol staan met graan, quinoa, tarwi en aardappels. Niet al deze gewassen worden gegeten door de ezel. Maar om te verkomen dat zij de gewassen kapot trappen, worden ze vast gezet.
Octavio vraagt zich af of zo’n groepje ezels nu nooit samen omvalt. Geen gekke vraag. De ezels staan zo dicht op elkaar dat ze nauwelijks bewegingsruimte hebben. Maar…ze zijn goed georganiseerd! Heel behendig graast een groepje van drie ezels op de kleine ruimte die zij hebben. Een jong ezeltje staat los maar wijkt geen moment van het groepje. Een prachtig gezicht!
Categorie: Blogs - geschreven door Lisette op 16 mei 2011 om 17:30
Onderweg van Cusco naar Chinchero kwamen we verschillende velden met quinoa tegen.
Quinoa (Latijnse naam: Chenopodium quinoa) is een plant die al meer dan 5.000 jaar gecultiveerd wordt door indianenstammen op de hoogvlaktes van de Andes. Samen met aardappelen vormde quinoa hun belangrijkste voedingsbestanddeel. Volgens de mythologie is quinoa op de Aarde achtergebleven als restant van een goden maaltijd en sindsdien werd zij altijd beschouwd als een onsterfelijk voedingsmiddel.
De Inca’s voerden plechtige rituelen rond de quinoaplant. Nu wordt het gewas – dat in zeer barre omstandigheden op meer dan 3.000 meter hoogte kan overleven – ook in berggebieden elders ter wereld geteeld, maar de ‘quinoa Real’ (de échte quinoa) blijft toch het meest begeerd.
Quinoa bestaat in drie variëteiten: witte, rode en zwarte. Quinoa wordt wel eens ‘de moeder der granen’ genoemd omwille van haar uitzonderlijk hoge voedingswaarde. Een andere benaming is gierstmelde of indianenrijst, maar eigenlijk is het helemaal geen graangewas.
Quinoa is een gekweekte variëteit uit een familie wilde planten (chenopodiaceae of ganzenvoet) en is verwant aan spinazie en suikerbiet’, zegt Tobias Leenaert van EVA vzw (Ethisch Vegetarisch Alternatief, http://www.vegetarisme.be). ‘In de ‘alternatieve’ keuken wordt quinoa al lang gebruikt, maar de laatste tijd wint het enorm aan populariteit. Dat is niet zo verwonderlijk, want het is een zéér voedzaam voedingsmiddel. Quinoa zit boordevol proteïnes. Met een eiwitgehalte van 16,2 procent steekt het met kop en schouders uit boven tarwe (14 procent) en rijst (7,5 procent).
Deze informatie komt uit een tekst door Caroline Stevens, http://www.goedgevoel.be
Categorie: Blogs - geschreven door Lisette op 15 mei 2011 om 17:46