Artikel in Spin – en Verfkrant | nummer 2 | juni 2011

Wolspinnen in Peru

In Peru worden de meisjes al op jonge leeftijd in het spinnen en weven ingewijd door de kunst af te kijken van de oudere dames. Zij die niet meer kunnen weven, helpen bij het schoonmaken, spinnen en twijnen van de wol.

In de Andes wordt de wol van de dieren doorgaans twee jaarlijks geknipt, in de regentijd (de maanden november – maart). De hoogland indianen spinnen de wol met een spintol en geven de voorkeur aan lange vezels.

Het spinnen of ‘phushkay’

De Spinstok

Direct na het knippen wordt de wol geselecteerd op kwaliteit.

De grovere kwaliteit wordt gesponnen op een stokje. En wordt uiteindelijk verwerkt in dekens, touwen en zakken om bijvoorbeeld aardappels in te vervoeren en bewaren.

Spinnen met de spinstok is een primitieve manier van spinnen en gebeurt door de mannen. Als spinstok gebruiken de hoogland indianen het liefst een tak van de Llaulli, een stekelige struik met prachtige fel roze bloemen gevormd als een kleine trompet. Llaulli is de naam in het Quechua, de oude indianen taal die nog veel gesproken wordt in de hooglanden. De Latijnse naam is Barnadesia Horrida.

Vooral de jonge takken worden gebruikt als spinstok. Deze zijn sterk en recht.

De prachtige bloemen van deze struik zijn de inspiratie geweest voor het liefdeslied Yaulillay.  Een mooie uitvoering hiervan is te vinden op You Tube van Lucha Reyes | Yaulillay.

El amor es una planta | De liefde is een plant
Llaullillay
Que crece y se marchita | Die groeit en verwelkt
Llaullillay
Bajo las sombras | Onder de schaduwen
de un mal pago | van een slechte behandeling

Llaullillay

Voor het spinnen wordt de wol schoongemaakt…met de hand worden plantenresten en vuil verwijderd. Daarbij wordt de wol met aandacht uit elkaar getrokken en licht opgewonden tot een bol. De wol wordt niet gewassen.

Het spinnen op een spinstok gaat als volgt: neem een pluk wol en bereid deze voor zoals hier boven beschreven. Houd het stokje in een hand. Neem in je andere hand de wol. Aan het uiteinde van het stokje bevestig je het begin van de pluk wol door deze vast te houden met je vingers. De wol draait in elkaar tot een draad door het stokje rond te draaien alsof je in een pan soep roert. Tegelijkertijd draait het stokje rond in je vingers en wordt de gesponnen draad op het stokje gewonden.

De Spintol

Vrouwen van alle leeftijden spinnen met een spintol, in het Quechua ‘phushka’ genoemd. Normaal spinnen de vrouwen terwijl ze wandelen…op weg naar de dieren, de markt…Ze laten daarbij de spintol vrij dansen in de lucht. Soms spinnen de vrouwen zittend.

De spintol is een voorloper van het spinnenwiel en bestaat uit een stokje waaraan een ronde houten schijf is bevestigd. De tol hangt met het schijfje naar beneden. Net boven het schijfje wordt de wol bevestigd. In de ene hand wordt de te spinnen wol over de hand vastgehouden, de wol wordt voorzichtig uitgetrokken tot een lange draad wol die uiteindelijk door de draaiende beweging van de tol tot een draad gesponnen wordt. Om controle over de te spinnen wol te houden is in het begin de afstand van tol tot de hand klein, ongeveer 20 cm. Langzaamaan wordt de afstand van tol tot de hand steeds groter totdat de lange draad wol in zijn geheel gesponnen is. De gesponnen draad wordt stevig op de tol gewonden. Bovenaan wordt deze met een lusje vast gezet.

De beste kwaliteit wol wordt gesponnen op een lichte, kleine spintol tot een heel fijne draad.

Deze fijne kwaliteit alpacawol wordt verwerkt in de prachtig geweven producten voornamelijk voor eigen gebruik. Tegenwoordig worden de geweven producten ook aangeboden aan de toeristen. Voor de hooglandindianen een van de weinige mogelijkheden om iets te verdienen. Buiten de motieven en patronen die van generatie op generatie worden doorgegeven, laten de weefsters zich inspireren door het dagelijks leven en de directe leefomgeving:  het landschap, de flora en fauna maar ook door de cultuur. Aan de specifieke kenmerken van de weefsels en versieringen herken je de diverse bevolkingsgroepen, die van streek tot streek verschillen.

Het twijnen of ‘k’antiy’

Voor het twijnen wordt er eerst een bol wol gewonden van twee enkelvoudige draden. Dit is een echt teamwerkje. Twee spintollen elk met een enkelvoudige draad worden aan het uiteinde vatgehouden door een persoon. De ander windt de draad op tot een bol. Zo is de wol eenvoudig mee te nemen en is het mogelijk om onder het wandelen de draad te twijnen.

Voor het twijnen gebruikt men een zwaardere, grotere spintol dan die voor het spinnen wordt gebruikt. De draad wordt getwijnd door de spintol in tegengestelde richting van het spinnen te draaien. De getwijnde draad wordt bewaard in bolletjes.

Het spinnen is een belangrijke fase in het textielproces, omdat de kwaliteit van het geweven product afhangt van de fijnheid en regelmatigheid van de gesponnen draad. Zijn de twee enkelvoudige draden eenmaal getwijnd tot een mooie sterke draad, dan kan men overgaan tot het uitwerken van een textielwerk.

Categorie: Blogs - geschreven door Lisette op 9 juli 2011 om 01:11